ದಡಮ್ಮೆ, ಉರುವೆಲು, ಬೇಲಿ, ಮರೆ – ಮರೆವ ಮೊದಲು ನೆಂಪಿಂಗೆ ಬರೆ!

ಶಿವಶಿವಾ ಹೇದು ಚಳಿ ಓಡಿಹೋಪದು ಶಿವರಾತ್ರಿಗೇ ಅಡ.
ಸಾರಡಿ ತೋಡಿಲಿ ಹರಿಪ್ಪು ಕಟ್ಟುದು, ಊರಿಲಿ ಛಳಿಬಿಡುದು, ಬೇಸಗೆ ಸುರು ಅಪ್ಪದು – ಎಲ್ಲವೂ ಇದೇ ದಿನಕ್ಕೆ ಇದಾ!
ಒರಿಶದ ಹಾಂಗೇ ಈ ಸರ್ತಿಯೂ ಶಿವರಾತ್ರಿ ಬಂದೇ ಬಂತು.
ಎಡಪ್ಪಾಡಿ ಬಾವಂಗೆ ಗೋಕರ್ಣಕ್ಕೆ ಹೋಗದ್ದೆ ಕಳಿಯ, ಬಾಬುಗೆ ಬೇಲಿ ಹಾರಿ ಬೊಂಡ ಕಳ್ಳದ್ದೆ ಕಳಿಯ, ಶರ್ಮಪ್ಪಚ್ಚಿಗೆ ರುದ್ರ ಹೇಳದ್ದೆ ಕಳಿಯ, ಒಪ್ಪಣ್ಣಂಗೆ ಶುದ್ದಿ ಹೇಳದ್ದೆ ಕಳಿಯ! ಪೋ!!
ಎಂತ ಮಾಡುದು, ವಾರದ ಬಾಬ್ತು ಶುದ್ದಿ ಹೇಳುವಾಗ ಶಿವರಾತ್ರಿ ಬಂದರೆ, ಅದರ ಬಗ್ಗೆಯೇ ಮಾತಾಡಿ ಹೋಪದಿದಾ!
ಶಿವರಾತ್ರಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಕಳುದ ಸರ್ತಿಯೇ ಒಂದರಿ ಮಾತಾಡಿದ್ದು ನಾವು. ನೆಂಪಿದ್ದನ್ನೇ? (https://oppanna.com/oppa/maha-shiva-ratri )
ಹೇಂಗೂ ಆ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದರಿ ಮಾತಾಡಿದ ಕಾರಣ, ಈ ಸರ್ತಿ ಬೇರೆ ಶುದ್ದಿ ಮಾತಾಡಿರೂ ಆಗದ್ದಿಲ್ಲೆ; ಶಿವರಾತ್ರಿ ದಿನ ಬೇಲಿ ಹಾರಿ ಬೊಂಡ ಕಳ್ಳುಸ್ಸು – ಹೇಳಿದೆ ಅಲ್ಲದೋ, ಅದರ ಬಗ್ಗೆಯೇ ಮಾತಾಡುವೊ°.
ಯೇವದು? ಬೊಂಡ ಕಳ್ಳುಸ್ಸರ ಬಗ್ಗೆಯೋ? ಅಲ್ಲ, ಅದು ನವಗೆ ಬೇಡ. ಅದು ಹಾರ್ತ “ಬೇಲಿ”ಯ ಬಗ್ಗೆ!
~
ಬೇಲಿ ಇಪ್ಪದೇ ಹಾರುಲೆ- ಹೇಳಿ “ಬೇಲಿ ಹಾರಿದೋರು” ಕೆಲವು ಜೆನ ಹೇಳುಗು; ನವಗರಡಿಯ.
ಆದರೆ ಎತಾರ್ತಲ್ಲಿ ಬೇಲಿ ಇಪ್ಪದೆಂತಗೆ?
ಯೇವದೇ ಒಂದು ವಸ್ತುವಿನ/ ಪರಿಸರದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಗುರ್ತಕ್ಕಾಗಿ. ಯೇವದೇ ಒಂದು ಸ್ವಾಧೀನತೆಯ ಸಂಗತಿಯ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬೇಲಿ ಇರ್ಸು.
ಬೇಲಿ ಯೇವದಕ್ಕೆ ಬೇಡದ್ದು? ಎಲ್ಲ ಜಾಗೆಲಿಯೂ, ಯೇವತ್ತಿಂಗೂ ಬೇಲಿ ಬೇಕೇ ಬೇಕು.

ನಮ್ಮ ಪರಿಸರಲ್ಲಿ ಹಲವು ಬಗೆಯ ಬೇಲಿಗಳ ನಾವು ಕಂಡಿದು.
ಡೆಂಟಿಷ್ಟುಮಾವ° ಹಲ್ಲಿಂಗೆ ಹಾಕುತ್ತ ಬೇಲಿಂದ ಹಿಡುದು, ಚೀನಾದೇಶದ ಉತ್ತರದ ಹೊಡೆಲಿ ಇರ್ತ “ಮಹಾಗೋಡೆ”ಯ ನಮುನೆ ಹಲವು ನಮುನೆ ಬೇಲಿಗೊ.
ಆದರೆ, ನಮ್ಮ ಊರಿನ ಕೃಷಿ ಜೀವನಲ್ಲಿ ಸರ್ವೇಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡು ಬಂದುಗೊಂಡಿದ್ದ ಹಲವು ನಮುನೆ ಬೇಲಿಗೊ ಯೇವದೆಲ್ಲ:
~

ಬೇಲಿ:
ಜಾಗೆ ಗುರ್ತಕ್ಕೆ ಹಾಕುತ್ತ ಹಲವು ವಿಧದ ಬೇಲಿಲಿ ಸುರೂವಾಣದ್ದು “ಮುಳ್ಳುಬೇಲಿ”.
ಇದಕ್ಕೆಂತೂ ಜಾಸ್ತಿ ಕೆಲಸ ಇಲ್ಲೆ, ಚೂರಿಮುಳ್ಳೋ, ಕಾರೆ ಮುಳ್ಳೋ – ಎಂತಾರು ಮುಳ್ಳಿನ ಗೆಡುಗಳ ಗೆಲ್ಲಿನ ಉದಾಕೆ ಮಡಿಕ್ಕೊಂಡು ಹೋದರೆ ಮುಗಾತು.
ರಜ ಹಂದುಲಾಗದ್ದ ನಮುನೆ ಬೇಕಾರೆ ದೂರದೂರಕ್ಕೆ ಒಂದೊಂದು “ತೂಣ” – ಕೊದಂಟಿ ಬಡುದತ್ತು. ಅಷ್ಟೆ!
ಈಚ ಹೊಡೆಂದ ಆಚ ಹೊಡೆಂಗೆ “ಬಪ್ಪಲಾಗ” ಹೇಳ್ತ ಗುರ್ತಕ್ಕೆ ಇಪ್ಪದು; ಹಾರಿರೆ ಹೋಪಲೆಡಿಯದ್ದೆ ಏನಿಲ್ಲೆ ಇದಾ.

ಇನ್ನು, ರಜಾ ಸಂಸ್ಕಾರ ಇರ್ತ ನಮುನೆದು ಬೆದ್ರಮುಳ್ಳು ಬೇಲಿ.
ಇದಕ್ಕೆ ರಜಾ ಕೆಲಸ ಜಾಸ್ತಿ ಇದ್ದು. ಬೆದ್ರ ಹಿಂಡ್ಳಿಂದ ಮುಳ್ಳು ಎಳದು, ಒಂದೇ ಉದ್ದಕ್ಕೆ ತುಂಡುಮಾಡಿ, ಮನಾರಕ್ಕೆ ಮಡಗಿ ಕಟ್ಟ ಕಟ್ಟುಸ್ಸು ಸುರೂವಾಣ ಕೆಲಸ.
ಆ ಮುಳ್ಳಿನ ಕಟ್ಟವ ಹೊತ್ತು ತಂದು ಬೇಲಿಕಟ್ಟೆಕ್ಕಾದಲ್ಲಿ ಮಡಗುಸ್ಸು ಇನ್ನೊಂದು ಕೆಲಸ.
ಆ ಮುಳ್ಳುಗಳ ಒಂದೊಂದೇ ಆಗಿ – ಅರ್ಧ ಮನುಗುಸಿ ಮಡಗುಸ್ಸು ಮತ್ತೊಂದು ಕೆಲಸ. ಆ ಮುಳ್ಳಿನ ಸಾಲಿನ ಆಚೀಚೊಡೆಂಗೆ ಸಲಕ್ಕೆಲಿ ಕಟ್ಟುಸ್ಸು ಮತ್ತೊಂದು ಕೆಲಸ.
ಮದಲಿಂಗೆ ಬಟ್ಯ° ಬೇಲಿ ಹಾಕುಸ್ಸರಲ್ಲಿ ಉಶಾರಿ. ಈಗ ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಮನಾರ ಮಾಡ್ಳೆ ಆರಿಂಗರಡಿತ್ತೋ; ಉಮ್ಮಪ್ಪ.
ಈ ಬೇಲಿ ಆಚ ಕಾಟುಮುಳ್ಳಿನ ಬೇಲಿಂದ ಗಟ್ಟಿ. ಆಚೀಚೊಡೆಲಿ ಸಲಕ್ಕೆ ಇಪ್ಪ ಕಾರಣ ಮುಳ್ಳುಗೊ ಉದುರುತ್ತಿಲ್ಲೆ, ಆ ಸಲಕ್ಕೆಗಳ ತೋರತೋರದ ಕಂಬಕ್ಕೆ ಕಟ್ಟುತ್ತ ಕಾರಣ ಇಡೀ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೇ ಸುಭದ್ರ ಆಗಿರ್ತು. ದನ ಬಿಡಿ, ದನದ ಕಂಜಿ ಬಿಡಿ, ಕೋಳಿಕುಂಞಿಯೂ ಬಾರ – ಸುರೂವಾಣ ಒರಿಶ.
ಮತ್ತೆ ಒಂದೊಂದೇ ಮುಳ್ಳುಕಡ್ಡಿಗೊ ರಜ ಕುಂಬಾಗಿ ದಾಸುನಾಯಿಗೆ ಹೋಪಲೆದಕ್ಕಿತ ದಾರಿ ಆವುತ್ತು.

ಕುಂಬಾಗಿ ಹೋಪಲಾಗದ್ದರೆ ಎಂತ ಮಾಡೇಕು? ಕಲ್ಲಿಂದೋ – ಲೋಹದ್ದೋ ಮಣ್ಣ ಮಾಡೇಕು.
ಅದಕ್ಕೇ ಬಂದದು, ತಂತಿಬೇಲಿ.
ಆರಾರು ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಕಲ್ಲಿನ ಕಂಬವ ನೆಟ್ಟು, ಅದಕ್ಕೆ ಒಂದೊಂದಡಿ ದೂರಕ್ಕೆ – ಇಂಗ್ಳೀಶು ಕೋಪಿಯ ನಮುನೆಲಿ- ತಂತಿಮುಳ್ಳಿನ ಕಟ್ಟಿಂಡು ಹೋಪದು.
ಒಂದರಿ ಎಳದ್ದು ಬಿಗುದು, ರಜ ಬಲ್ಲೆ ಸೆಸಿಯೋ –ದಾಸನವೋ ಎಂತಾರು ಹಬ್ಬುಸಿರೆ ಮತ್ತೆ ಹತ್ತೊರಿಶಕ್ಕೆ ಬೇಲಿಹೊಡೆಂಗೆ ತಲೆ ಹಾಕಿ ಮನುಗೇಕು ಹೇಳಿ ಇಲ್ಲೆಪ್ಪೋ!

ಇದರಲ್ಲೇ ರಜ್ಜ ಮಾರ್ಪಾಡು ಮಾಡಿ, ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಬಂದ ಕತೆ – ಕರೆಂಟು ಬೇಲಿ.
ತಂತಿ ಕಂಬಕ್ಕೆ ಪಿಂಗಾಣಿ ಓಟೆ ಕಟ್ಟಿ, ಆ ಓಟೆ ಒಳದಿಕೆ ಸರಿಗೆ ಇಪ್ಪ ಹಾಂಗೆ- ಆ ಸರಿಗೆಗೆ ಕರೆಂಟು ಕೊಡುದು.
ಭಾವಯ್ಯನ ಇಡೀ ಜಾಗೆಗೆ ಕರೆಂಟು ಒಂದು ಸುತ್ತು ಹಾಕಿ ಒಪಾಸು ಬತ್ತು. ಎಡೆಲಿ – ಕಾಟಿಯೋ – ಮಂಗನೋ- ಆನೆಯೋ – ಎಂತಾರು ಬಂದರೆ – ಬಲುಗಿ ಇಡ್ಕುತ್ತು ಇದಾ.
ಹಾಂಗಾಗಿ ತುಂಬಾ ಅಪಾಯದ ರಕ್ಷಣೆಯ ಸಂಗತಿ ಇದು. ಕರೆಂಟಿಪ್ಪಗ ಮಾಂತ್ರ! ಅಲ್ಲದ್ದರೆ ತಂತಿಬೇಲಿಯಷ್ಟೇ ಲೆಕ್ಕ!

ಇದರಿಂದಲೂ ಗಟ್ಟಿ ಬೇಕಾರೆ ಕಲ್ಲಿನ ಕೋಟೆ / ಗೋಡೆ ಆಯೇಕಟ್ಟೆ.

ಗೋಡೆ:
ಉಂಡೆಹುಳಿ ಗಾತ್ರ, ಜೀಗುಜ್ಜೆ ಗಾತ್ರ, ಗುಜ್ಜೆ ಗಾತ್ರ – ಎಲ್ಲಾ ನಮುನೆಯ ಕಾಟುಕಲ್ಲುಗಳ ಒಂದರ ಮೇಗೆ ಒಂದು ಮಡಿಕ್ಕೊಂಡು, ಸಾಲಾಗಿ ಗೋಡೆ ಮಾಡಿಂಡು ಹೋಪದು;
ಮನಾರದ ಗೋಡೆ ಅಲ್ಲ, ಆದರೆ – “ಸ್ವಾಧೀನತೆ” ತೋರ್ಸಲೆ ಸಾಕು. ಈ “ಕಾಟುಕಲ್ಲಿನ ಕೋಟೆ” ಕಂಡು ಗೊಂತಿಕ್ಕನ್ನೇ?
– ಎಡಪ್ಪಾಡಿ ಬಾವನಲ್ಲಿಗೆ ಹೋವುತ್ತ ದಾರಿಲೆ ಒಂದರಿ ನೆಡಕ್ಕೊಂಡು ಹೋದರೆ ಹಲವು ಆ ನಮುನೆ ಕೋಟೆಗೊ ಹಲವು ಕಾಣ್ತು.

ಈಗ ಈ ಕಾಟುಕಲ್ಲಿನ ಕೋಟೆ ಹೋಗಿ ಒಪ್ಪ ಕಲ್ಲಿನ ಕೋಟೆ ಕಟ್ಟುತ್ತವು. ಕಲ್ಪಣೆಯ ಕಲ್ಲಿನ ಮನಾರಕ್ಕೆ ಒಂದರ ಮೇಗೆ ಒಂದು ಮಡಿಕ್ಕೊಂಡು, ಕುಮ್ಮಯವೋ, ಸಿಮೆಂಟೋ – ಎಂತಾರು ಎಡೆಂಗೆ ಅಂಟುಸಿಗೊಂಡು ಕಟ್ಟಿಂಡು ಹೋದರೆ ಯೇವ ಕಾಲಕ್ಕೂ ಅಳಿ ಇಲ್ಲೆ – ಹೇಳ್ತಾಂಗೆ. ಇಂಗ್ಳೀಶು ಕಲಿತ್ತ ನೆಗೆಮಾಣಿ ಇದನ್ನೇ ಕಾಂಪೌಂಡ್ರು – ಹೇಳ್ತದು. 😀

ಇದರಿಂದಲೂ ದೊಡ್ಡದು? ಬೇಕಲಕ್ಕೆ ಹೋದರೆ ಕಾಂಗು. ಅಲ್ಲದೋ?
ಓ.. ಅಷ್ಟೆತ್ತರಕ್ಕೆ ಒರೆಂಗೆ ಕಟ್ಟಿದ ದೊಡಾ-ಕೋಟೆ. ಮದಲಿಂಗೆ ರಾಜಾಡಳಿತಂಗೊ ಇಪ್ಪಗ ಒಂದೊಂದು ಊರಿನ ರಕ್ಷಣೆಯ ಭಾರ ಇಪ್ಪ ಸೈನ್ಯವ ಈ ಕೋಟೆ ಒಳದಿಕೆ ಮಡಿಕ್ಕೊಂಡಿತ್ತವಾಡ.
ಚೀನಾಲ್ಲಿ ಮಹಾಗೋಡೆ ಕಟ್ಟಿದ್ದರ ನಾವು ರಜಾ ಆಗ ಮಾತಾಡಿದ್ದು, ಅಲ್ದೋ?
ನಾಲ್ಕು ಸಾವಿರ ಕಿಲೋಮೀಟ್ರು ದೂರಕೆ ಇಪ್ಪ ಬೇಕಲಕೋಟೆಯ ನಮುನೆ ಗೋಡೆ ಅದು! ಯೋ..ಪಾ! ಸದ್ಯದ್ದಲ್ಲ, ಹಳೇ ಕಾಲದ್ದು.
“ಈಗಾಣದ್ದಾದರೆ ಒಳಿತ್ತಿತಿಲ್ಲೆ; ಚೀನಾದ ಮಾಲುಗಳ ಪೈಕಿ ಇಷ್ಟು ಸಮಯ ಬಾಳತನ ಬಂದದು ವಿಶೇಷವೇ” – ಹೇದು ಒಂದೊಂದರಿ ಟೀಕೆಮಾವ° ಟೀಕೆಮಾಡ್ಳಿದ್ದು ಆ ಗೋಡೆಯ. ಪಾಪ!
~

ಪಡಿ:
ಬೇಲಿ ಹಾಕುತ್ತೇನೆ, ಗೋಡೆ ಕಟ್ಟುತ್ತೇನೆ – ಹೇದು ಇಡೀ ಜಾಗೆಗೆ ಬೇಲಿ ಹಾಕಿರೆ ಬೋಚಬಾವನ ಹಾಂಗಾಗದೋ?
ಆ ಜಾಗೆಗೆ ಹೋಪಲೆ-ಬಪ್ಪಲೆ ಜಾಗೆ ಬೇಡದೋ? ಅದಕ್ಕೇ ಅಲ್ಲದೋ “ಬಾಗಿಲು”ಗೊ ಇಪ್ಪದು.
ಎಲ್ಲ ದಿಕ್ಕುದೇ ತರವಾಡುಮನೆಯ ಬಾಗಿಲಿನ ಹಾಂಗೆ ದಾರಂದ, ಇಷ್ಟು ದಪ್ಪದ ಮರದ ಬಾಗಿಲು – ಇರ್ತಿಲ್ಲೆ, ಆದರೆ, ಈ ಬಾಗಿಲಿಲೇ ಹಲವು ನಮುನೆಗೊ ಇದ್ದು. ಉಪಾಯಲ್ಲಿ ಮಾಡ್ತದಕ್ಕೆ – ಪಡಿ – ಹೇಳಿಯೂ ಹೇಳ್ತವು.
ಪಡಿ ಹೇದರೆಂತ್ಸು?
ಅತ್ಲಾಗಿ ಬಾಗಿಲೂ ಅಲ್ಲ; ಇತ್ಲಾಗಿ ಬೇಲಿಯೂ ಅಲ್ಲ – ಆ ನಮುನೆದು ಪಡಿ. ತರವಾಡುಮನೆ ನೆಟ್ಟಿಗೆದ್ದೆ ಇದ್ದಲ್ಲದೋ – ಅದಕ್ಕೆ ಮೋಹನಬಂಟನ ಗೋಣಂಗೊ ಬಂದು ಬೆಳೆ ಹಾಳುಮಾಡ್ತದು ಬೇಡ ಹೇಳಿಗೊಂಡು ಗೆದ್ದೆಗೆ ನಾಲ್ಕೂ ಸುತ್ತಕೆ ಮುಳ್ಳಬೇಲಿ ಹಾಕುತ್ತವು ರಂಗಮಾವ°. ಆ ಮುಳ್ಳಿನ ಕೋಟೆ ಒಳಂಗೆ ಹೋಗೆಡದೋ – ಅದಕ್ಕೆ, ಮೂಡಹೊಡೆಲಿ ಎರಡಡಿ ಅಗಲಕ್ಕೆ ಬೇಲಿ ಹಾಕಿದ್ದವಿಲ್ಲೆ.
ಬೇಲಿ ಹಾಕದ್ದರೂ – ಬೇಲಿಯ ನಮುನೆಲೇ ಒಂದು ಬೇಲಿಯ ತುಂಡು ಮಾಡಿದ್ದವು – ಅದರ ಒಂದು ಗೂಂಟಕ್ಕೆ ಕಟ್ಟಿ ಮಡಗಿದ್ದವು.
ಒಳ ಹೋಯೇಕಾರೆ ಪುಸ್ತಕದ ಪುಟ ಬಿಡುಸಿದ ಹಾಂಗೆ ಈ ತುಂಡುಬೇಲಿಯ ಬಿಡುಸಿ, ಒಳ ಹೋಗಿ, ಕೆಲಸ ಮುಗುಶಿದ ಮತ್ತೆ ಒಪಾಸು ಪುಸ್ತಕ ಮಡುಸಿದ ಹಾಂಗೆ ಈ ಬೇಲಿತುಂಡಿನ ಮಡುಸಿಕ್ಕಿ ಬಪ್ಪದು.
ಈ ಬೇಲಿತುಂಡಿಂಗೇ “ಪಡಿ” ಹೇಳ್ತದಿದಾ.
ಅಷ್ಟು ಸಣ್ಣದೆಂತಕೆ, ಜೋಗಿಮೂಲೆಮಾವನ ಮನೆಗೆ ಹೋಪ ಮಾರ್ಗಕ್ಕೆ – ದೊಡಾ ಎರಡು ಪಡಿ ಮಡಿಕ್ಕೊಂಡಿರ್ತು. ಹಿಂಡಿಜೀಪು ಬಪ್ಪಗ ಒಂದರ ತೆಗದರೆ ಸಾಕು, ಬೆಳುಲುಲೋರಿ ಬಪ್ಪಗ ಎರಡನ್ನೂ ತೆಗೇಕಕ್ಕು. ಮುಚ್ಚಿಪ್ಪಗ ಬೇಲಿ, ತೆಗದಿಪ್ಪಗ ರಾಜಮಾರ್ಗ
–ಇದು ಬೆದುರ ಮುಳ್ಳಿಲಿ ಮಾಡಿದ್ದಲ್ಲ, ಮಾದೆರಿ ಬಳ್ಳಿಯ ಮೊಡದು ಮಾಡಿದ ಬಗೆ. ಹಾಂಗಾಗಿ ತೆಗವಗ, ಹಾಕುವಗ ಮೈಗೆ ಮುಳ್ಳು ಕಂತಲಿಲ್ಲೆ.
ಹೋ, ಎಂತಾ ಕೆಣಿ ಅಲ್ಲದೋ ಅಜ್ಜಂದ್ರದ್ದು?!
~

ಉರುವೆಲು:
ಪಡಿ ಆದರೆ ಇಡೀ ತುಂಡಿನ ನೇಚಿ ಕರೆಂಗೆ ಮಡಗೆಕ್ಕು, ಒಳ ಹೋದಪ್ಪದ್ದೇ, ಒಪಾಸು ನೇಚಿ ದಾರಿಯ ಮುಚ್ಚಿ ಬಿಡೇಕು.
ಆದರೆ ಅಷ್ಟು ಬಾಧಿಯ ನೇಚಿ ಹಂದುಸಲೆ ತ್ರಾಣ ಬೇಡದೋ? ತರವಾಡುಮನೆ ವಿನುವಿನ ಹಾಂಗಿರ್ತೋರಿಂಗೆ ಒಬ್ಬಂಗೇ ಹಂದುಸಿಕ್ಕಲೆಡಿಗೋ? ಕಷ್ಟ.
ಉರುವೆಲು ಆದರೆ ಸುಲಾಬಲ್ಲಿ ತೆಗದು ಹಾಕಲೆ ಎಡಿಗಪ್ಪೋ.
ಎಂತರ ಉರುವೆಲು ಹೇದರೆ? ಬೇಲಿಯಷ್ಟೆತ್ತರದ ಎರಡು ಕಂಬಕ್ಕೆ ಒಂದೊಂದಡಿ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಒಂದೊಂದು ಚಡಿಗೊ. ಆ ಚಡಿಲಿ ಸರೀ ನಿಂಬ ಹಾಂಗೆ ನಾಕು ಸಲಕ್ಕೆಯೋ – ಬೆದುರ ಕೋಲೋ – ಎಂತಾರು ಮಡಗುದು.
ಉರುವೆಲು ಆತು.
ದಾರಿ ಬೇಕಪ್ಪಗ ಒಂದೊಂದೇ ಸಲಕ್ಕೆಯ – ಆ ಚಡಿಲೇ ನೂಕುದು. ಉರುವೆಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಸಲಕ್ಕೆಯ ಕರೆಂಗೆ ನೂಕಿರೆ ರಾಜಮಾರ್ಗ. ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಹಾಕಿರೆ ದನಗೊಕ್ಕೆ ಬಪ್ಪಲೇ ಗೊಂತಾಗ!
ತರವಾಡುಮನೆ ಹಟ್ಟಿ ಬಾಗಿಲಿನ ಉರುವೆಲು ತೆಗದರೆ ದನಗೊ ಸೀತ ಗುಡ್ಡಗೆ ಹೋಕು.

ದಡಮ್ಮೆ (/ತಡಮ್ಮೆ):
ಪಡಿ ಆದರೆ ಇಡೀ ನೇಚೇಕು, ಒಂದರಿ ತೆಗೇಕು, ಒಪಾಸು ಹಾಕೇಕು. ಉರುವೇಲು ಆದರೂ ಹಾಂಗೇ – ಒಂದೊಂದೇ ಆದರೂ ಹಾಕಿ ತೆಗದು ಮಾಡೇಕು.
ಆದರೆ ದಡಮ್ಮೆ ಆದರೆ ಹಾಂಗಲ್ಲ ಇದಾ.
ತರವಾಡುಮನೆ ತೋಟಂದ ಸಾರಡಿ ತೋಡಿಂಗೆ ಇಳಿತ್ತಲ್ಲಿ ಪೂರ್ತಕೆ ಬೇಲಿ ಇದ್ದು, ಸಮ. ಆದರೆ ಓ ಅಲ್ಲಿ ತೋಡಿಂಗಿಳಿತ್ತಲ್ಲಿ ಮಾಂತ್ರ ಬೇಲಿಯ ಮುಳ್ಳಿಲ್ಲೆ.
ಉರುವೆಲಿನ ಹಾಂಗೇ, ನಾಲ್ಕು ಕೋಲಿನ ಅಡ್ಡಕ್ಕೆ ಕಟ್ಟಿಬಿಟ್ಟಿದವು ರಂಗಮಾವ°. ಒಂದೊಂದು ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ನಾಲ್ಕು ಕೋಲುಗೊ – ನಾಲ್ಕು ಮೆಟ್ಳಿನ ಹಾಂಗಿರ್ತು. ಒಂದೊಂದಾಗಿಯೇ ಹತ್ತಿ, ಆಚೊಡೆಲಿ ಇಳುದರೆ ಆತು.
ಗೇಟು ತೆಗೆತ್ತ ಕಷ್ಟವೂ ಇಲ್ಲೆ, ಪಡಿ ಹಾಕಿ ಮೈ ಹರುಂಕುಸಿಂಬ ಬೇನೆಯೂ ಇಲ್ಲೆ.
~

ಮರೆ:
ಬೇಲಿ – ಪಡಿಯ ಶುದ್ದಿ ಹೇಳಿಂಡಿಪ್ಪಗಾಳೇ, ಇನ್ನೊಂದು ಮರವಲಾಗದ್ದ ಸಂಗತಿ – “ಮರೆ”.
ಹೆಸರೇ ಹೇಳ್ತ ಹಾಂಗೆ, ಆಚೊಡೆಲಿ ಇರ್ತದರ ಕಾಣದ್ದ ನಮುನೆ ಮರೆಮಾಡುದು ಇದರ ಕೆಲಸ.
ಬೇಲಿ –ಗೋಡೆಯಷ್ಟು ಬಿಗಿ ಭದ್ರತೆ ಬೇಕಾಗದ್ದ ಜಾಗೆಲಿ, ಆದರೆ ಸ್ವಾಧೀನತೆಯ ಲಕ್ಷಣ ಕಾಣೇಕಾದಲ್ಲಿ ಈ ಮರೆ ಬೇಕಾವುತ್ತು.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ,ಮನೆಯ ಹೆರಾಣ ಜೆಗೆಲಿಯ ಒಳದಿಕಂಗೆ ಕಾಕೆಯೋ, ಕುಪ್ಪುಳೋ, ಮಳೆಗಾಲಲ್ಲಿ ಸೀರಣಿಯೋ – ಮತ್ತೊ° ಬಪ್ಪಲಾಗ ಇದಾ.
ಆದರೆ ಮುಳ್ಳುಬೇಲಿ ಮಡುಗೇಕಾದಷ್ಟು ಬಂದವಸ್ತು ಬೇಕಾಗಿಲ್ಲೆ – ಹಾಂಗಿರ್ತಲ್ಲಿ ಹಾಂಗಾಗಿ ಹೆರಾಣ ಜೆಗಿಲಿಗೇ ಮರೆ ಕಟ್ಟುಗು ಕೆಲವು ಮನೆಗಳಲ್ಲಿ.
ತೆಂಗಿನ ಮಡ್ಳಿನ ಲಾಯಿಕಕ್ಕೆ ಮಡದು – ಮಡ್ಳುತಟ್ಟಿ ಮಡವದು ಗೊಂತಿದ್ದನ್ನೇ? – ಆ ತಟ್ಟಿಯ ಕಟ್ಟಿಂಡು ಹೋವುಸ್ಸು ಉಪಾಯಲ್ಲಿ ಮರೆ ಮಾಡ್ತ ಒಂದು ಕ್ರಮ.
ಮಡ್ಳ ತಟ್ಟಿ ಆದರೆ ತೀರಾ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ. ರಜ ಸಮೆಯ ಅಪ್ಪಗ ಬದಲ್ಸೇಕಕ್ಕು; ಅತವಾ – ಕಾಂಬಲೆ ತುಂಬ ನೊಂಪು / ಮನಾರ ಇರ. ಅದಕ್ಕೆಂತ ಮಾಡುಸ್ಸು?

ಅದಕ್ಕೇ ಇಪ್ಪದು – “ಅತ್ತರು”.
ಯಾರು ಅತ್ತರು? – ಹೇದು ಸುಭಗಣ್ಣ ಕೇಳುಗು. ಆದರೆ ಇದು ಕೂಗುತ್ತ ಕತೆ ಅಲ್ಲ.
ಬೆದುರ ಚೋಲಿಯ ಲಾಯಿಕಕ್ಕೆ ತೆಗದು ಹದಮಾಡಿ – ಸುಮಾರು ಆರು ಅಡಿ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ – ಹತ್ತು ಹನ್ನೆರಡಡಿ ಉದ್ದಕ್ಕೆ – ಹಸೆಯ ನಮುನೆ ಮೊಡದು ಮಾಡ್ತ ರಚನೆಯೇ ಅತ್ತರು.
ಈ “ಅತ್ತರು” ಬಹುವಿಧಲ್ಲಿ ಉಪಕಾರಿ. ಇದರೆಡಕ್ಕಿಲಿ ಸಣ್ಣಸಣ್ಣ ಒಟ್ಟೆಗೊ ಇಕ್ಕಲ್ಲದೋ – ಅದನ್ನೂ ಮುಚ್ಚೇಕಾರೆ – ಇದಕ್ಕೆ ಸಗಣ ಬಳುಗಿರೆ ಆತು.
ಹಾಂಗೆ ಸಗಣ ಬಳುಗಿದ ಅತ್ತರಿನ ಉದಾಕೆ ಜೆಗಿಲಿ ಕರೆಂಗೆ ಕಟ್ಟಿರೆ ಉಪಾಯಲ್ಲಿ ಮರೆ ಆತು.
ಬತ್ತ ಕೊಯಿವ ಕಾಲಲ್ಲಿ ಇದೇ ಅತ್ತರಿನ ದೊಡ್ಡ ಬಾವಿಯ ಹಾಂಗೆ ಕಟ್ಟಿ – ಕದಿಕ್ಕೆ ಹೇಳುದಿದರ – ಇದರೊಳಂಗೆ ಬತ್ತ ಹಾಕಿ ಮಡಗಲೂ ಆವುತ್ತು. ಗೊಂತಿದ್ದನ್ನೇ?!
ಮುಖ್ಯವಾದ್ಸು ಹೀಂಗಿರ್ಸದದರೂ, ಮರೆಗೊ ಇನ್ನೂ ಹಲವಿದ್ದು, ಅಡ್ಕತ್ತಿಮಾರು ಮಾವಂಗೋ, ಶೇಡ್ಯಮ್ಮೆ ಗೋಪಾಲಣ್ಣಂಗೋ – ಪುರ್ಸೊತ್ತಿದ್ದರೆ ಒಂದೊಂದೇ ಹೇಳುಗು..
~

ಬೇಲಿಯ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಮಾತಾಡ್ಳೆಂತ ಇದ್ದಪ್ಪಾ? ಗ್ರೇಶುಗು ದೊಡ್ಡಳಿಯ°.
ಆದರೆ, ಬೈಲಿಲಿ ಅದರ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಮಾತಾಡ್ಳೆ ಬೇಕಾಷ್ಟು ವಿಶಯಂಗೊ ಇದ್ದು, ಅಲ್ದೋ?
ಈ ದಡಮ್ಮೆ, ಬೇಲಿ, ಉರುವೆಲು, ಮರೆ- ಹೇಳ್ತ ಹಳೇ ಕಾಲದ ವೆವಸ್ಥೆಗೊ, ಸಲಕರಣೆಗೊ ಎಲ್ಲವೂ ಈಗ ಮರೆ ಆಗಿಂಡಿದ್ದು. ಈಗ ಎಲ್ಲಿಗೆ ಬೇಕಾರೂ ಆವುತ್ತಾಂಗೆ “ಗೇಟು”.
ಎಷ್ಟು ಪೀಟು ಉದ್ದ, ಎಷ್ಟು ಪೀಟು ಅಗಲ – ಹೇದು ಬರದುಕೊಟ್ರೆ ಸಾಕು, ಶಾರದಾಭಾವಯ್ಯ ಗೇಟಿನ ರಚನೆ ಮಾಡಿ ಸಿಕ್ಕುಸಿ ಕೊಟ್ಟಿಕ್ಕಿ ಹೋವುತ್ತವು.
ಹಾಂಗಾಗಿ, ಈ ಕುಂಬಾವುತ್ತ ಮರೆ, ಉರುವೆಲು – ಎಲ್ಲ ಕಟ್ಟಿ ಬಂಙ ಬರೆಕಾದ್ಸು ಇದ್ದೋ? – ಕೇಳುಗು.
ಏನೇ ಇದ್ದರೂ – ಇವೆಲ್ಲ ಮರೆ ಆಗಿ ಹೋಪ ಮೊದಲು, ಮರದು ಹೋಪ ಮದಲು, ಒಂದರಿ ನೆಂಪುಮಾಡಿಗೊಂಬೊ° – ಹೇದು ಈ ಶುದ್ದಿ.

~
ಶಿವರಾತ್ರಿಗೆ ಬಾಬು ಬೇಲಿ ಹಾರಿಂಡು ತೋಟಂದ ತೋಟಕ್ಕೆ ಬೊಂಡಕಳ್ಳುಲೆ ಹೋಪಗ ಹೀಂಗಿರ್ತದರ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಹಾರ್ಲೆ ಅರಡಿಗು ಅದಕ್ಕೆ.
ಬೈಲಿನ ಎಲ್ಲೋರಿಂಗೂ ಶಿವರಾತ್ರಿಯ ಒಪ್ಪಂಗೊ.
~
ಒಂದೊಪ್ಪ: ಬಂದವಸ್ತಿನ ಬೇಲಿ ಇರಳಿ, ಮರೆ ಇಲ್ಲದ್ದ ಮನಸ್ಸಿರಳಿ.

• Author
• Recent Posts

ಒಪ್ಪಣ್ಣ

ಬೈಲಿನ ಒಪ್ಪಣ್ಣ

Latest posts by ಒಪ್ಪಣ್ಣ (see all)

• ಇಹಯಾತ್ರೆ ಮುಗಿಸಿದ ಬಲಿಪಜ್ಜ° - February 17, 2023
• ಯಕ್ಷಗಾನ ಪದಂಗೊ – ಉಂಡೆಮನೆ ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣ ಭಟ್ - November 25, 2022
• ಒಪ್ಪಣ್ಣನ ಬೈಲಿಂಗೆ ಹನ್ನೆರಡು ಒರಿಶ - December 31, 2021